Tembung Lingga
Tembung Andahan
Ater-Ater
Wuwuhan kang manggon ana ing sangarepe tembung diarani ater-ater. Ater-ater ana telu, yaiku:
1. Ater-ater anuswara: ny, m, ng, n
Tuladhane:
ny + sapu = nyapu
m + pangan = mangan
n + tulis = nulis
ng + gambar = nggambar
2. Ater-ater tripurusa: dak (tak), ko (kok), di
Tuladhane:
dak + gawa = dakgawa
ko + tulis = koktulis
di + jupuk = dijupuk
3. Ater-ater liyane: sa, pa, pi, pra, tar, ka, ke, ma, kuma, kami, kapi, swa, lan sapanunggalane.
Tuladhane: saomah, panulis, pitutur, tarbuka, kamigilan, kumawani, lan sapanunggalane.
Seselan
Wuwuhan kang manggon ana ing tengahing tembung diarani seselan. Seselan ana papat, yaiku: er, el, um, lan in.
Gatekna tembung kang oleh seselan iki!
kelip + er = kerelip
kumpruk + el = kelumpruk
sandhing + um = sumandhing
jaga + in = jinaga
Tembung EntarTembung sing nduwe teges ora sabenere diarani tembung entar. Tembung entar uga diarani tembung silihan. Yen ana basa Indonesia diarani kiasan.
Tuladha tembung entar:
gedhe endhase = tegese angkuh, gumedhe
jembar segarane = tegese sugih pangapura
adus kringet = tegese tandang gawe abot
dawa tangane = tegese seneng njupuk barange liyan (clemer)
udan tangis = tegese akeh wong kang nangis.
Tembung Saroja
Tembung loro utawa luwih sing meh padha tegese dirangkep dadi siji, nduweni teges mbangetake diarani tembung saroja.
Tuladhane:
Paribasan
Tetembungan utawa unen-unen kang ajeg panganggone, mawa teges entar nanging ora ngemu surasa pepindhan.
Tuladhane:
Tembung kang durung owah saka asale diarani tembung lingga.
Tuladhane: basa, dolan, dunung, gambar, jupuk, lunga, omah, pangan, pinter sinau, tulis, waca lan sapanunggalane.
Tuladhane: basa, dolan, dunung, gambar, jupuk, lunga, omah, pangan, pinter sinau, tulis, waca lan sapanunggalane.
Tembung Andahan
Tembung kang wis owah saka asale diarani tembung andhahan. Owahe tembung mau bisa amarga warna-warna sebab, kayata oleh ater-ater, seselan, panambang, utawa bisa uga amarga dirangkep. Tuladhane: digawa, kajupuk, tinulis, jumangkah, bola-bali, ginambar, disinau, diwaca, padunungane, basane, omahe lan sapaunggalane.
Ater-Ater
Wuwuhan kang manggon ana ing sangarepe tembung diarani ater-ater. Ater-ater ana telu, yaiku:
1. Ater-ater anuswara: ny, m, ng, n
Tuladhane:
ny + sapu = nyapu
m + pangan = mangan
n + tulis = nulis
ng + gambar = nggambar
2. Ater-ater tripurusa: dak (tak), ko (kok), di
Tuladhane:
dak + gawa = dakgawa
ko + tulis = koktulis
di + jupuk = dijupuk
3. Ater-ater liyane: sa, pa, pi, pra, tar, ka, ke, ma, kuma, kami, kapi, swa, lan sapanunggalane.
Tuladhane: saomah, panulis, pitutur, tarbuka, kamigilan, kumawani, lan sapanunggalane.
Seselan
Wuwuhan kang manggon ana ing tengahing tembung diarani seselan. Seselan ana papat, yaiku: er, el, um, lan in.
Gatekna tembung kang oleh seselan iki!
kelip + er = kerelip
kumpruk + el = kelumpruk
sandhing + um = sumandhing
jaga + in = jinaga
Tembung EntarTembung sing nduwe teges ora sabenere diarani tembung entar. Tembung entar uga diarani tembung silihan. Yen ana basa Indonesia diarani kiasan.
Tuladha tembung entar:
gedhe endhase = tegese angkuh, gumedhe
jembar segarane = tegese sugih pangapura
adus kringet = tegese tandang gawe abot
dawa tangane = tegese seneng njupuk barange liyan (clemer)
udan tangis = tegese akeh wong kang nangis.
Tembung Saroja
Tembung loro utawa luwih sing meh padha tegese dirangkep dadi siji, nduweni teges mbangetake diarani tembung saroja.
Tuladhane:
- sanak sedulur
- sayuk rukun
- mula buka
- edi peni
- solah bawa
- gepok senggol
Paribasan
Tetembungan utawa unen-unen kang ajeg panganggone, mawa teges entar nanging ora ngemu surasa pepindhan.
Tuladhane:
Ana catur mungkur, maknane ora gelem melu urusane liyan
Becik ketitik, ala ketara, maknane sing becik lan sing ala padha-padha bakal kaweruhan
Tulung menthung, maknane katone tetulung nanging gawe rekasane kang ditulungi
Wiwit kuncung nganti gelung, maknane wiwit bocah nganti tuwa
Tidak ada komentar:
Posting Komentar